Kooperatifler, ortakların emek ve sermayelerini bir araya getirerek oluşturdukları, değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklardır. Kural olarak en az yedi kişiyle kurulan kooperatiflerde, her ortağın kuruluş aşamasında en az bir pay taahhüt etmesi gerektiğinden, en az yedi ortaklık payı bulunması zorunludur. Ancak uygulamada bu sayı genellikle yediyle sınırlı kalmaz; birçok kooperatif, çok daha fazla ortağa sahip olacak şekilde faaliyetlerini sürdürmektedir.
Kooperatifler, "değişir ortaklı ve değişir sermayeli" yapılar oldukları için ortaklık payları da buna paralel olarak değişiklik gösterebilmektedir. 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 19. maddesi uyarınca, kooperatife giren her şahıstan en az bir ortaklık payı alınması zorunludur. Bir başka ifadeyle, bir pay ve o paya bağlı haklar için kooperatife en az bir kişi ortak olmalıdır. Kanunla, bir payın değeri 100,00 Türk Lirası olarak belirlenmiş; her ortağın en fazla 5.000 pay taahhüt edebileceği hükme bağlanmıştır.
Peki, Bir Paya Birden Fazla Kişi Sahip Olabilir mi?
Bu konuya ilişkin, Kooperatifler Kanunu’nda, bir pay için birden fazla kişinin ortak olması halinde bu kişilerle kooperatif arasındaki ilişkinin nasıl yürütüleceği konusunda açık bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak, 1163 sayılı Kanun’un 98. madde yollamasıyla 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun(TTK) anonim şirketlere ilişkin hükümleri kıyasen uygulanır. TTK’nın 477. maddesi, anonim şirketlerde "payların bölünemezliği" ilkesini düzenlemektedir.
Anılan maddenin birinci fıkrasında: “Pay şirkete karşı bölünemez. Bir payın birden fazla sahibi bulunduğu takdirde, bunlar şirkete karşı haklarını ancak ortak bir temsilci aracılığıyla kullanabilirler. Böyle bir temsilci atamadıkları takdirde, şirkete yapılacak tebligat maliklerden birine yapılmakla tümü hakkında geçerli olur.” denilmektedir.
Dolayısıyla, bu hüküm kooperatifler için de söz konusu olacaktır. Payların bölünemezliği ilkesi gereği, bir paya karşılık olarak birden fazla kişi kooperatife ortak olarak kabul edilemeyecektir. Bir payın birden fazla sahibi varsa (örneğin miras, alım-satım gibi işlemler sonucunda), bu kişiler kooperatife karşı haklarını yalnızca seçtikleri ortak bir temsilci aracılığıyla kullanabilirler.
Uygulama Örneği: Yapı Kooperatifleri
Özellikle yapı ve işyeri kooperatiflerinde bu konu sıkça gündeme gelmektedir. Kanuni sınırlama gereği, yapı kooperatiflerinde konut, işyeri ve ortak sayısı genel kurulca belirlendiğinden, alınabilecek ortak sayısı sınırlıdır. Uygulamada, bu tür kooperatiflerde bir pay, bir konut veya işyeri hakkını temsil etmektedir.
Örneğin, bir ortağın vefatı sonrasında üç mirasçısının bulunduğu bir durumda, söz konusu kişilerin bir işyerine/konuta birlikte sahip olmak istemeleri ve bu amaçla yapı kooperatifine başvurmaları halinde, kooperatif anasözleşmesinde sayılan ortaklık şartlarını sağlasalar dahi, pay bölünemeyeceğinden hepsinin aynı anda kooperatife ortak olarak kaydedilmesi mümkün değildir. Bu durumda, yapılması gereken, mirasçıların aralarından ortaklık şartlarını sağlayan birini temsilci olarak seçmeleri ve bu kişiyi kooperatife bildirmeleridir. Ortaklık işlemleri yalnızca bu temsilci üzerinden yürütülür. Genel kurullara katılma, oy kullanma vb. diğer ortaklık haklarının tamamı bu kişi tarafından kullanılabilir. Diğer iki kişinin kooperatife karşı herhangi bir hakkı veya yetkisi bulunmamaktadır.
Elbette üç kişinin aralarında yaptıkları bu iç anlaşma onların kendi aralarındaki özel hukuk ilişkisini ilgilendirir. Ancak kooperatif açısından muhatap alınacak tek kişi, temsilci olarak bildirilen kişidir.
Sonuç: Ortak Tek, Pay Bölünemez
Kooperatif ortaklığı için en az bir pay taahhüt etmek zorunludur ve bir paya karşılık birden fazla kişinin kooperatife ortak olarak kaydedilmesi mümkün değildir. Bir payın birden fazla sahibi bulunuyorsa, bu kişiler haklarını yalnızca seçtikleri ortak bir temsilci aracılığıyla kullanabilirler. Bu nedenle, pay sahipleri aralarından bir kişiyi temsilci olarak seçmeli ve bu kişiyi kooperatife resmi olarak bildirmelidir. Temsilci olarak belirlenen kişi, kooperatifin tanıdığı ve muhatap aldığı tek ortak olacak; diğerleri yalnızca iç ilişkide hak iddia edebilecektir.
0 Yorum